Malum yaz aylar??n??n gelmesi??ile??birlikte hava s??cakl??klar??da bir hayli artt??. Buna ba??l?? s??cakl??k sorunlar??da art????a ge??ti. Konuyu a??mamdaki amaca gelecek olursak, forumumuzun ”Teknik Yard??m” b??l??m??nde????zellikle??yeni ??yelerin a????rl??kta olarak s??cakl??k sorunlar??na de??indi??ini g??rmekteyim. Ve ayn?? amaca hizmet eden bir sayfada 5 tane konu g??rmek m??mk??n. Bu sebepten dolay?? di??er konular ”Flood”da kalmad?????? i??in geriye d????mektedir. Ayr??ca tek bir ba??l??kta devam edilmesi ve payla??a????m bilgilerin s??z??lmesi kullan??c??lar ad??na da yararl?? olaca???? g??r??????ndeyim. Umar??m be??enirsiniz. Elimden geldi??ince ( Acemi kullan??c??lar?? dikkate alarak yazmaya ??al????aca????m. )
Konumuza ge??ecek olursak, s??cakl??k kavram?? nesnel bir kavramd??r. De??i??kenlik g??sterece??inden kesin yarg??larda bulunmak her zaman i??in olmasada baz?? durumlarda yanl????t??r. Dilerseniz s??cakl??k kavram??ndan bahsedelim. ??rn; bir bile??en i??in 60C gibi bir s??cakl??k o bile??enin sistemi kapatmas??na sebebiyet ya da BSOD ( Mavi Ekran ) hatas?? vermesine m??sebbib oluyorsa 60C gibi bir s??cakl??k olduk??a y??ksektir. Ancak kimi bile??enler vard??r ki 90C’de dahi herhangi bir sorun yaratmayabilir. ??znellikten kas??t budur.
??rn;??AMD Phenom II??ailesinden bir i??lemci??65C‘de kendini kapatabilece??i gibi????ntel ??7??ailesine ait bir CPU’nun s??cakl??k direnci??90C‘dir. ??al????ma de??erleride farkl??d??r. Tabi ki baz?? de??erlerden bahsedecek i??lemci i??in hangi platformda yer al??rsa als??n. Y??k ??zerinde 55-60C ??st?? s??cakl??k de??erleri y??ksek s??n??f??na girecektir. Bunun yolu 90C’ye kadar gider.
S??cakl??k durumlar?? ve bile??enlerin bu s??cakl??k de??erlerine kar???? geli??tirdi??i direnci bir bile??enin ??retim teknolojisi ( nm ),??g??????t??ketim de??erleri ( TDP ), chipseti ve ba??l?? oldu??u seriye veya ailesine ba??l??d??r. Ayr??ca s??cakl??k sorunlar?? fan kaynakl?? ve toz kaynakl?? olabilir. S??cakl??k sorunlar??ndan en ??ok etkilenen bile??enlerin ba????nda hi?? ku??kusuz (CPU)??i??lemci??gelmektedir. S??ras?? ile anakart??n kuzey k??pr??s?? ( North Bridge ) ve ekran kart?? bu s??rada kendine yer bulur. Bu sebeple i??lemciler ??zerinde daha ??ok duraca????m.
Ayr??ca her bile??enin sistem ??zerinde bahsi ge??ti??i gibi tepkileri farkl??d??r. ????nk????RAM, Grafik Ba??da??t??r??c??s?? ( GPU ),??hdD??gibi bile??enler s??cakl??k de??erleri ( Overheat ) yani a????r?? bir de??ere ula??t??klar??nda sisteme BSOD ekran?? getirteceklerdir. Ya da sistemi oldu??u gibi kitleyeceklerdir. L??kin sisteme BSOD ekran?? getirtmeden kapatt??rmazlar veya do??rudan reset att??rtmazlar. Ancak i??lemci, anakart ve PSU’da durumlar biraz daha farkl??d??r. Bu bile??enler genellikle i??lem kapasitesi ( PSU hari?? ) y??ksek oldu??undan a????r?? ak??m ve gerileme maruz kald??klar?? i??in ??ok daha fazla ??s??n??rlar ve genel olarak bu duruma kar??????koruma??sistemleri ( Protection ) geli??tirilmi??tir. ????lemci ??s??nd?????? takdirde sisteme BSOD ekran?? getirtip reset att??rabilece??i gibi do??rudan sistemi kapatabilirde. Yine ayn?? durum anakart ad??na da ge??erlidir. Anakart??n kuzey k??pr??s?? ad?? verilen k??pr?? ortalama olarak anakart s??cakl??????ndan ~10C daha s??cakt??r. ??zellikle pasif bir so??utucu ile korunan ve so??utma i??lemi ger??ekle??tirilen k??pr?? anakart ??zerindeki ??ipleri ( birden fazla ) CPU ile FSB uzerinden ileti??im kuran ??iptir. Kuzey k??pr??s?? sistem fonksiyonlar??n?? kontrol eden iki ??ipsetten biridir. Uzun laf??n k??sas?? Kuzey k??pr??s?? ( O/C ) Overclock ??zerinde etkin bir ??iptir. T??m sistem performans??n?? elinde bar??nd??r??r ve a????r?? bir y??ke maruz kald??????ndan i??lemci ??zerindeki y??k?? ??stlenir ve a????r?? ??s??n??r. Ve sistem kapanmas??na ya da sistem stabilitesinin kaybolmas??na ve BSOD kodunun gelmesine neden olur. PSU’de ise durum biraz daha farkl??d??r. Bir??ok koruma sistemi taraf??ndan y??netilen PSU’ler. Her ne kadar kuvvetlide olsa i??erisinde yer alan transist??r ve sigortalar dirence kimi zaman kar????l??k koyamayabiliyor. ??zellikle sahte PSU olarak tabir edilen ve koruma sistemlerini bar??nd??rmayan PSU’ler sistem bile??enlerinide riske atmaktad??r. Bir PSU’de??Y??ksek Ak??m (OCP), Gerilim (OVP/UVP), Y??ksek S??cakl??k (OTP), K??sa Devre (SCP)????zellikleri bulunmuyorsa sistem bile??enleride zamana ba??l?? olarak zarar g??recektir. A????r?? s??cakl????a ba??l?? kendini kapatma ve kapat??rkende sistem bile??enlerini yakma gibi bir potansiyeli mevcuttur. Bu sebeple ki??isel g??r??????m bir PSU bir sistemin en ??nemli par??as??d??r. M??mk??n oldu??unca koruma sistemi y??ksek ve TDP kar????lama de??eri y??ksek bir PSU al??nmas??n?? ??neririm.
??( PAsif kuzey k??pr??s?? so??utucusu )
S??cakl??k sorunlar??n??n ba?? g??sterece??i sistemler ikiye ayr??l??r;??masa??st????ve??diz??st????sistemleridir. Her ikisi??i??inde??????z??m??y??ntemlerini ayr?? ayr?? yaz??n??n devam??nda anlataca????m.??
??ncelikli olarak bir sistemde s??cakl??k sorunu bulunup bulunmad??????n??n anlam??n?? bilmemiz gerekir. S??cakl??k sorunlar??n?? do??uracak bile??enlerin ba????nda??i??lemci, anakart, anakart kuzey k??pr??s??, ekran kart??, i??lemci ve PSU??oldu??undan bahsetmi??tim. Bu s??cakl??k de??erlerini ??l??ebilece??imiz gerekti??i takdirde sistemin bu de??erlere kar???? direncini g??rebilece??imiz baz?? yaz??l??mlar?? ??nerece??im ve kullan??m??n?? anlataca????m.
Bir sistemde oyun oynan??rken sistem s??cakl??k sorunlar??na ba??l?? kilitlenebilir, kapanabilir, ekrandaki renkler birbirine girebilir. PSU yetmezli??i ya da PSU’nun a????r?? ??s??nmas??na ba??l?? olarak kendini kapatmas?? ger??ekle??ebilir. Ekranda kararmas?? ya da renklerin birbirine kar????mas?? durumunda ekran kart?? s??cakl??k de??erleri g??zlenmelidir.
En ??ok tercih etti??im yaz??l??mlar??n ba????nda??Everest, SpeedFan, H/W Monit??r CPU-Z??yaz??l??mlar?? gelmektedir. Ayr??ca i??lemci, anakart ve GPU i??in ”Stress” test yaz??l??mlar??da mevcuttur. Bunlar??Orthos Stress Prime??( CPU’yu test eder ve testin sonu yoktur. ),??Furmark??( GPU ),??3D Mark Vantage( Genel olarak sistem bile??enlerini ) ve??Everest??( Genel olarak anakart ve CPU ??zerine y??klenmektedir. ) i??erisinde yer alanBenchmark??testleridir. Bulunmas?? kolay oldu??undan sistem s??cakl??k testi ad??na bu testleri ??nerebilirim.
Orthos adl?? yaz??l??m??n bir sonu olmad??????ndan ilk yar??m saatlik testten ba??ar?? ile ????kan sistem kesinlikle stabildir.??Ayr??ca bu testler esnas??nda t??m s??cakl??k de??erleri g??zlemlenmelidir. Ve SS ??eklinde gerekti??i takdirde bu ba??l??ktada payla????labilir. Elimden geldi??ince yard??m olaca????m.
>>??Everest adl?? yaz??l??m?? indirmek i??in TIK.??<<
>>??CPU-Z H/W Monit??r adl?? yaz??l??m?? indirmek i??in TIK.??<<
>>??SpeedFan adl?? yaz??l??m?? indirmek i??in TIK.??<<
>>??Orthos Stress Prime indirmek i??in TIK.
Everest adl?? yaz??l??m benim tercih ettiklerim aras??ndad??r, program?? indirin ve kurun. A??t??????n??zda sol ana panelde yer alan ”Alg??lay??c?? Simgeler” sekmesinde sistem s??cakl??k de??erleri yer al??r, ayr??ca bu panelde gerekli ayarlar yap??ld?????? takdirde ”G??rev ??ubu??unda” s??cakl??k de??erleride g??z??cektir.
Temsili bir ekran al??nt??s?? ekleyece??im.
Di??er yaz??l??mlar??n kurulumu ve kullan??m?? konusunda sitelerinde yer alan bilgilerden de yararlanabilirsiniz kullan??m?? ??ok basittir.
Not: Baz?? durumlarda ??ahsen??s??cakl??k sorunlar??nda B??OS ??zerinden s??cakl??k de??erlerinin??H/W Monit??r??sekmesinden kontrol edilmesi taraftar??y??m. ????nk?? yaz??l??msal veriler her zaman do??ru de??erleri g??stermeyebilir.
Masa??st?? ve Notebook’larda s??cakl??k sorunu ya??anmas?? halinde yap??lmas?? gereken i??lemler nelerdir?
Masa??st??;??masa??st?? bilgisayar kullan??c??lar?? nispeten Notebook kullan??c??lar??na g??re ??ansl??d??r ????nk?? kasa ellerinin alt??ndad??r ve yapabilecekleri daha fazlad??r.
Kasa a????l??r, i??lemcinin so??utucusu ??zerindeki klipsler s??k??l??r, ve i??lemci so??utucusu yerinden ????kart??l??r. Bir metal blok ( Headsink ) ve fan elinize gelecektir. E??er ki i??lemci so??utucunuz kule tipi de??ilse kasadan anakart??n??z?? ????kartmadan bu i??lemleri yapabilirsiniz. Daha sonra i??lemcinizin mandallar?? ????kart??lmal??d??r. M??mk??n oldu??unca i??lemci pinlerine elinizi de??meden yap??n, statik elektrik daha sonra sistem bile??enlerde gerilim sa??lanmas?? takdirde bile??ene zarar verebilir. ????lemci ??zerinde termal pasta bulunuyorsa bunu alkol ve pamuklu bir bez ile i??lemcinin metal s??rt??n?? temizleyin, yine ayn?? ??ekilde i??lemcinin HeadSink’ini de temizleyin. OEM ??r??nler satan bir ma??azadan Termal pasta alabilirsiniz. Termal pastalar??n kaliteleri de??i??mektedir, ??s?? iletkenlik de??erleri ile do??ru orant??l??d??r. Termal pastadaki ama?? i??lemci s??rt?? ile Headsink aras??nda hava bo??lu??u kalmamas?? ve daha iyi bir temas sa??lanmas??d??r. OEM ??r??nler satan ma??azadan ald??????n??z termal pastay?? i??lemcinizin s??rt??na s??r??n. Kredi kart?? veya d??z bir aparatla m??mk??nse kal??n olmayacak bir bi??imde her taraf??na yay??n. Ta????rmamaya gayret edin. Ta????rd??????n??z takdirde elektrik iletkenli??i olmad??????ndan merak etmeyin k??sa devre gibi bir sorun olu??turmaz. Endi??e etmenize ??ok da gerek yok. Daha sonra i??lemcinizi yeniden anakarta montajlay??n ve mandallar??n?? kapat??n. ????lemcinin ??zerine HeadSink’ini yerle??tirin ve onunda klipslerini anakart ??zerindeki yap??ya kilitleyin. Masa??st?? bilgisayarlar i??in i??lemci temizli??i bitmi??tir.
Anakart temizli??ine gelecek olursak anakart??n??z?? kasadan ????kartabilirsiniz ki ben tavsiye ederim. Elektrik s??p??rgesinin ince u??lu aparat??yla t??m soketleri ve ??zellikle kuzey k??pr??s??n??n pasif so??utucu blo??unu bir g??zel temizleyebilirsiniz. Bu esnada pamuklu bir bezlede silebilirsiniz. Anakart temizli??i hakk??nda yapabilecekleriniz s??n??rl?? oldu??undan bu kadar??n?? yazmakla yetiniyorum.
Ekran kart?? temizli??i ise biraz daha farkl??d??r. Ekran kart??n??n fanlar?? elektrik s??p??rgesi ile temizlenebilece??i gibi fan RPM devrinde d???????? ya??and?????? takdirde fan yata???? s??k??l??r ve yataktaki mile bir ka?? damla motor ya???? damlat??larak s??rt??nme katsay??s?? azalt??labilir. Ve b??ylece bir s??cakl??k sorunu a????labilir. Yine ayn?? ??ekilde i??lemcilerin fanlar??na da ayn?? mant??kla ya?? damlat??labilir. Ayr??ca yine ayn?? mant??kla ekran kart??n??n d???? yap??s?? s??k??lerek ekran kart??n??n so??utucu blo??unada termal pasta s??r??lebilir. Bu da alternatif y??ntemlerden biridir.
Ayr??ca baz?? firmalar y??ksek performansl?? ??ift GPU’lu ekran kartlar?? i??in ??zel so??utucular tasarlam????lard??r. Ara??t??r??l??p al??nabilir.
HDD’lerin ??s??nmas?? durumunda yap??labilecek baz?? uygulamalar kasan??n ??n paneline fan koymak olabilir. Birden fazla HDD varsa HDD’ler aras??ndaki mesafe artt??r??labilir.
RAM mod??lleri i??in sadece kuru bir bezle temizli??i ??nerebilirim. Soketlerini ise elektrik s??p??rgesi ile temizleyebilirsiniz.
Diz??st??;??diz??st?? bilgisayarlar i??in garanti durumu ??ok ??nemlidir. Garanti devam ediyorsa ??ayet yapabilecekleriniz ??ok daha s??n??rl??d??r. S??cakl??k de??erleri bakt??n??z artt??. Egzoz mazgallar??n?? elektrikli s??p??rgenin ince u??lu aparat?? ile temizleme ??ans??n??z mevcuttur. Olduk??a fazla i??e yarayacakt??r. Farkl?? hava kanallar?? mevcutsa yine ayn?? ??ekilde bu mazgallara ve kanallara elektrik s??p??rgesini tutup, temizleyebilirsiniz. Ancak sistem tamamen kapal?? ve pil haznesinden ????kart??lmal??d??r. Bu i??lemde risk yoktur. Ancak bile??ende gerilim olmamas??nda yarar vard??r. Elektrik s??p??rgesi olduk??a kuvvetli bir manyetik alan yarat??r, ve yar?? iletken haf??zaya sahip, HDD bile??enleri, RAM’ler de sorun olu??turabilece??i gibi LCD panelinde de ge??ici sorunlar yaratabilir.
Garantisi yoksa yapabilecekleriniz biraz daha farkl??, fazla bir deneyiminiz olmasa bile Notebook’un arkas??ndaki vidalar?? s??k??lebilir. Ve kasa a????labilir. CPU so??utusunun blo??u temizlenip, macunu yenilenebilir. Yine ayn?? ??ekilde i??i elektrikli s??p??rge ile temizlenebilir. Bunlar?? yapman??zda bir sak??nca yoktur. RAM soketleri temizlenebilir. K??sacas?? masa??st?? bilgisayarlardaki temizlik konusunda bahsettiklerimin bir??o??unu uygulayabilirsiniz.
T??m bunlar??n d??????nda Notebook taban so??utucusu ( Cooler Pad ) da alabilirsiniz ancak bu so??utucunun USB’den beslenmeyen modellerini se??in ve ortalama hava ak??m?? 90CFM olsun. Prizden beslenen modeller USB’ye y??klenmedi??i i??in G??ney K??pr??s??nde zamanla y??pranma olu??turmaz vedaha??performansl??d??r.
Yaz?? olduk??a uzun oldu ve ancak yazd??klar??m??n kayde de??er oldu??unu d??????n??yorum. Temizlik ve farkl?? sorunlar?? olan arkada??lar??n bu konudan devam etmesini ya da??en az??ndan konu a??madan ??nce bu konuyu incelemesini ve okumas??n?? kesinlikle tavsiye ederim.
No responses yet